Κοιμήσεως της Θεοτόκου

  • Το Πνευματικόν λιμάνι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας

803 μ.Χ. - 2016 μ.Χ

Λέγεται κατά την παράδοση πως το εξωκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προϋπήρχε της Ιεράς Μονής το 803 μΧ και πως αδελφότητα μοναχών, μόναζε στο ιστορικό εξωκκλήσιο της Παναγίας τιμώντας την Αγία ένδοξο και θαυματουργό Αναστασία την Φαρμακολυτρία. Το εκκλησάκι της Παναγίας είναι κτισμένο εντός της Βασιλικής περιουσίας της Βασιλίσσης Θεοφανούς Αυγούστης, (μετέπειτα Αγίας της Αγάπης) συζύγου του Λέοντα του 6ου του Σοφού.

Η Θεοφανώ ζούσε στο Βυζάντιο με τον σύζυγο της Λέοντα τον 6ο τον Σοφό επί Βασιλείας Βασιλείου του Μακεδόνως. Κάποια παρεξήγηση μεταξύ του πεθερού της και του συζύγου της είχε ως αποτέλεσμα ο Βασιλέας Βασίλειος ο Μακεδόνας να διατάξει την εξορία της Θεοφανούς και του συζύγου της Λέοντα του Σοφού του 6ου στα Βασιλικά κτήματα, προίκα της Θεοφανούς που ήταν η περιοχή που βρίσκεται σήμερα κτισμένο το Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας, η περιοχή της Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής.

Εβρισκόμενη η Θεοφανώ εξορισμένη από το Βυζάντιο διαμένει στα Βασιλικά της κτήματα και κατά την διάρκεια της εξορίας της, ζήτησε από τους αυλικούς της να κάνει μία περιοδεία στα κτήματά της . Ξεκινώντας η Θεοφανώ την περιοδεία της στην Βασιλική της περιουσία με τους Αυλικούς της, νυχτώθηκαν στον δρόμο και κατασκήνωσαν για να περάσουν την νύκτα τους, κάπου στην σημερινή διασταύρωση από την εθνική οδό Πολυγύρου προς την Ιερά Μονή. Την διάρκεια της νύχτας η Θεοφανώ, παρατήρησε ψηλά στο βουνό κάποιο φώς και ρώτησε τους αυλικούς της για το ποιος θα μπορούσε να μένει εντός των κτημάτων της. Οι αυλικοί, της είπαν πως δεν γνώριζαν να μένει κάποιος στο σημείο και η Θεοφανώ ζήτησε την αυγή να κατευθυνθούνε προς το σημείο που φέγγιζε. Έτσι την άλλη μέρα το πρωί ξεκίνησαν προς το σημείο που προξένησε το ενδιαφέρον της Θεοφανούς ψηλά στο Μεγάλο Βουνό. Φτάνοντας εκεί η Θεοφανώ με την συνοδεία της, βρήκαν μια αδελφότητα μοναχών σε ένα παλαιό εκκλησάκι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, να τιμούν την Αγία Αναστασία τη Φαρμακολυτρία. Η Θεοφανώ με την ευλάβεια που την διέκρινε επέτρεψε τους μονάχους να συνεχίσουν να διαμένουν στο σημείο και να τιμούν την Αγία Αναστασία την Φαρμακολυτρία. Τότε η Βασίλισσα Θεοφανώ Αυγούστα έκανε τάμα στους μοναχούς, πως αν η Αγία που τιμούσαν έλυνε την παρεξήγηση μεταξύ του πεθερού της και του αντρός της, τότε θα έκτιζε ένα μεγαλοπρεπές μοναστήρι προς τιμήν της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας. Πέρασε λίγος καιρός και η παρεξήγηση λύθηκε και η Θεοφανώ με τον σύζυγο της Λέοντα επέστρεψαν στο Βυζάντιο. Εκεί η Θεοφανώ δεν ξέχασε το τάμα της και έδωσε εντολή να χτιστή ένα μεγαλοπρεπές Μοναστήρι προς τιμήν της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας.

Η Θεοφανώ αφού εκπλήρωσε το τάμα της στην Αγία Αναστασία χτίζοντας το μεγαλοπρεπές Ιερό Σταυροπηγιακό και Πατριαρχικό Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας (888), επί Πατριαρχίας του Ιερού Φωτίου, χάρισε με χρυσόβουλα στην Ιερά Μονή της, ολόκληρη την Βασιλική της περιουσία που έως και σήμερα η Ιερά Μονή έχει υπό την κυριότητα της, και τιμά την Αγία της Αγάπης Θεοφανώ ως την πρώτη Κτήτωρ της Ιεράς Μονής.

(16 Δεκεμβριου) Το ιερο της Λειψανο ευρίσκεται άφθορον εις τον πάνσεπτο Πατριαρχικον Ναόν του Αγίου Γεωργίου και ακολούθησε τον Πατριάρχη εις όλες της αποδημίες του από την Αγία του Θεού Σοφίας εως τον σημερινό Πατριαρχικό Ναό. Η Αγία Θεοφανώ με χρυσόβουλα δώρισε τους πολυτιμότερους θησαυρούς, την κάρα της Αγίας Αναστασίας και τμήμα του δεξιού της ποδιού, αποτμήματα των λειψάνων της, που δυστυχώς ιερόσυλοι αφήρεσαν βιαίως από την Ιερά Μονή την 23ην Απριλίου 2012. Δώρισε τεμάχιο Τιμίου ξύλου που ως πολύτιμος πνευματικός θησαυρός φυλάσεται έως και σήμερα στην Ιερά και σεβάσμια Ιστορική Μονή.

 

  • Το 1522 Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής, δεύτερος Κτήτωρ αυτής Μοναχός Θεωνάς, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.

Ο Άγιος της Μονής Θεωνάς, φυτεύει το γιγάντιο σήμερα κυπαρίσσι στο προαύλιο του εξωκκλησιού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και λέγεται κατά την παράδοση ότι ο Άγιος Θεωνάς στο προαύλιο του εξωκκλησίου, κατηχούσε τους πατέρες και αδελφούς της Ιεράς Μονής, το μικρό κρυφό σχολιό. Το διδασκαλείο του Αγίου Θεωνά βρισκόταν χαμηλότερα στους πρόποδες του Μεγάλου Βουνού, κοντά στο εξωκκλήσιο των Αγίων Κυρήκου και Ιουλίτης.

Το εξωκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου παρέμεινε ως πνευματικόν λιμάνι και διοικητήριον της Ιεράς Μονής στις καταστροφές που υπέστη ανά τους αιώνας, από ιδρύσεως της Μονής υπό της Αγίας Θεοφανούς. Την 9ην Ιουνίου 1821 η Ιερά Μονή υπέστη το ολοκαύτωμα από τους τούρκους αγάδες της περιοχής, μετά την ανακάλυψη από αυτούς ότι η Ιερά Μονή κινούσε και χρηματοδοτούσε την επανάσταση της Χαλκιδικής. Έτσι οι Οθωμανοί πυρπολούν και καταστρέφουν την Ιερά Μονή, σφαγιάζουν τον Ηγούμενο Μακάριο, τους Μοναχούς της Ιεράς Μονής και τα γυναικόπαιδα που είχαν καταφύγει από την γύρο περιοχή να κρυφτούνε στο Μοναστήρι. ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΕΙΑΣ ΑΥΤΟΥ, ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ.

Σφαγιάζονται τα παληκάρια της επαναστάσεως της απελευθέρωσης της Χαλκιδικής με αρχηγό τον καπετάν Χάψα (Στάμος Χάψας) που ρίχτηκαν στην μάχη στην πεδιάδα των Βασιλικών κτημάτων, στην περιοχή συκιοτούδια έναντι της Μονής, κατά των Οθωμανών για την αποφυγή της καταστροφής της Αγίας και Σεβάσμιας Ιεράς Μονής. Το Μοναστήρι καταστρέφεται ολοσχερώς και παραδίδεται στην πυρά, αλλα Θαυματουργικός σώζονται τα Ιερά Λείψανα των Αγίων της Μονής, που οι Οθωμανοί στρατιώτες προσπάθησαν να συνθλίψουν και να διαμελίσουν για παραδειγματισμό, πυρπολούνται τα Ιερά και Άγια της Μονής, τα Ιερά κειμήλια της, και δυστυχώς καταστρέφεται ολοσχερώς η μεγάλη και σημαντική βιβλιοθήκη που φιλοξενούσε λογίων μοναχών συγγράμματα όπως του Μονάχου Θεοφάνη του Αγιαναστασίτη και άλλων λογίων Μοναχών, τα Βασιλικά Χρυσόβουλα της Αγίας Θεοφανούς και χάνονται σημαντικά στοιχεία για την ιστορία της Ιεράς Μονής, δικαιώματα και πλήθη πνευματικών θησαυρών που η ίδια η Αγία Θεοφανώ δώρισε στο Μοναστήρι της ως πρώτη Κτήτωρ.

Την επομένη ημέρα του ολοκαυτώματος αρχίζουν να επιστρέφουν στην Ιερά Μονή οι μετοχιάτες Μοναχοί από τα διάφορα μετόχια που είχε και τα περισσότερα έχει έως και σήμερα η Ιερά Μονή στην Επανομή Θεσσαλονίκης τον Πύργο των Κριτσανών, κτίσμα επί της Ηγουμενίας του Αγίου Θεωνά, στην Κασσανδρεία Χαλκιδικής στο Δάσος Αναστασίτικο, στο μετόχι της Αγίας Τριάδος στους πρόποδες του Βουνού όπου εκεί διέμεναν οι εργάτες με τις οικογένειες τους και εργαζότανε στις αγροτικές δουλειές, στους πέντε νερόμυλους που διέθετε η Ιερά Μονή στην περιοχή του Γαλαρινού, στο μετόχι Καρβουνό με το εκεί μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα, που η Ιερά Μονή διαθέτει 60.000 στρέμματα για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων της Μικρασιατικής καταστροφής, στην Φόξιανη της Ρουμανίας στο μετόχι εκεί του Τιμίου Προδρόμου, κτήματα που η Ιερά Μονή απέκτησε χάριν της πρώτης Κτήτωρ Αγίας Θεοφανώς και της Βασιλικής περιουσίας Αυτής. Συλλέγουν οι μετοχιάτες μοναχοί τα κατακρεουργημένα πτώματα του Ηγούμενου Μακαρίου, των Πατέρων και αδελφών Της Ιεράς Μονής, των σφαγιασμένων αγωνιστών της επαναστάσεως καπεταν Στάμου Χάψα και των παλληκαριών του, και τα ενταφιάζουν στο εξωκκλήσιο της κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο στρατηγείο πλέον της Ιεράς Μονής για τους Μετοχιάτες Μοναχούς, που από τις στάχτες του κατεστρεμένου μοναστηριού προσπαθούν να ξανακτίσουν την Αγία και Μαρτυρική Ιερά Μονή.

Η Μονή ξανακτίζεται και επαναλειτουργεί και πάλι από τους μετοχιατες Μοναχούς, (1836), με πολλές δυσκολίες λόγο της κακής οικονομικής καταστάσεως που έχει περιέλθει λόγο του ολοκαυτώματος και της ολοκληρωτικής καταστροφής της μανίας των Οθωμανών Αγάδων. Κατά την διάρκεια των Μακεδονικών πολέμων, ομάδα Κρητικών αγωνιστών, από την Αβδο της Κρήτης με αρχηγό τον καπεταν Νταφώτη σκοτώνονται σε μάχη πλησίον της Ιεράς Μονής και οι Μοναχοί Αυτής ενταφιάζουν τα πτώματα των αγωνιστών στο Εξωκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Το εξωκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου παρέμεινε αλώβητο ανά τους αιώνας, στηρίζοντας και φιλοξενώντας τις πικρίες των Μοναχών της Ιεράς Μονής από τις καταστροφές που υπέστη η Αγία και Ιερά Μονή της μετανοίας τους. Το έτος 1967 ο τότε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Μητροπολίτης πρώην Ρόδου κυρός Απόστολος Διμέλης (Ηγούμενος 1961 – 1985) κατάφερε να χαρακτηριστεί το εξωκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ως Αρχαιολογικό διατηρητέο Ιστορικό εκκλησιαστικό Μνημείο, υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής υπηρεσίας, συντήρησε το κτίσμα και καθιέρωσε σε τακτά χρονικά διαστήματα της Θείες Λειτουργίες στο εξωκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΔΙΜΕΛΗ ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ, ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ (+ 22 Σεπτεμβρίου 2010).

Σήμερα η Ιερά Μονή και ο Ηγούμενος Αυτής Μητροπολίτης Μιλήτου κ.κ. Απόστολος πνευματικόν τέκνον του αειμνήστου Ηγουμένου Αποστόλου Διμέλη (προηγουμένου) κατάφερε να συντάξει γενική μελέτη με έξοδα της Ιεράς Μονής, για την συντήρηση και αξιοποίηση των κτισμάτων, του πρώτου εξωκκλησίου (8ος αιών) της Ιεράς Μονής και του περιβάλλοντα χώρου αυτού. ΜΝΗΣΘΗΤΗ ΜΟΥ ΚΥΡΙΕ ΤΩΝ ΔΟΥΛΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΕΙΑΣ ΑΥΤΟΥ.

Θα πρέπει να ξέρεις

Ήταν Κυριακή του Θωμά 23 Απριλίου του 2012, ξημερώματα Δευτέρας... Άγνωστοι μπήκαν στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας αφού διέρρηξαν πέντε πόρτες σπάζοντας 15 κλειδαριές. Το πρωί οι πατέρες έντρομοι διαπίστωσαν ότι οι δράστες είχαν πάρει την Τιμία Κάρα της Αγίας και μία Λειψανοθήκη που περιείχε το δεξί πόδι της. Αφαίρεσαν ακόμη δύο λειψανοθήκες που περιείχαν Ιερά Λείψανα της Αγίας Αναστασίας, του Αγίου Μοδέστου και της Αγίας Παρασκευής. Άρπαξαν επίσης έναν σταυρό ευλογίας που βρισκόταν πάνω στην Αγία Τράπεζα και έσπασαν το παγκάρι, παίρνοντας όσα χρήματα περιείχε. Το συγκεκριμένο συμβάν δεν αποτελεί κλοπή αλλά απαγωγή. Τα Ιερά Λείψανα για εμάς έχουν ζωή, είναι ζωντανά!

Από την ημέρα της αρπαγής τους το μοναστήρι βρίσκεται σε βαθύ πένθος. Η απώλεια είναι τεράστια, η θρησκευτική αξία ανεκτίμητη. Παρακαλούμε τους ανθρώπους που τα έχουν να τα επιστρέψουν εδώ όπου ανήκουν.